Türkiye’de kayıtların tutulmaya başlandığı 2010 tarihinden itibaren ölçeklenebilir ürünü olan toplam 5.500 yeni nesil girişimin kayıt altına alındığı ve bunların hali hazırda 4.500 tanesinin aktif durumdaolduğugörülüyor.(16) Türkiye’degirişimcilikekosisteminintamamınabakıldığında(Şekil5) melek yatırımcılar, teknoloji hızlandırma programları, kurumsal girişim sermayeleri, teknoparklar, mentorler, girişim dostu şirketler, üniversiteler, kuluçka merkezleri, sivil toplum kuruluşları ve organizasyonlar yer alıyor. Birbirini besleyen bu ekosistemdeki hızlı büyüme, girişimciliğin artan önemine dikkat çekiyor.
Türkiye’de kurumsal girişim sermayesi Şekil 4’te görüldüğü gibi 2010 yılında Doğa Koleji’nin “Doğa Girişim” olarak kurumsal girişim sermayesi ve Koç Grubu’nun “İnventram” adında teknoloji hızlandırma programı kurmasıyla başlıyor. 2013 yılından itibaren ise girişim sermayesi kurma yönündeki adımlar çeşitleniyor. Sanko ve Vestel gibi kurumların kendi kurumsal girişim sermayelerini oluşturduklarını; Doğuş Grubu’nun Doğuş SK Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı, Doğan Holding’in Öncü Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı, İş Bankası’nın ise İş Girişim Sermayesi adında özel sermaye fonları kurduklarını görüyoruz.
Şekil 4: Şirket Yatırımları ve Kurumsal Risk Sermayeleri Zaman Çizelgesi(17)
Şirketlerin ekosistemlerindeki girişimlerle iş birlikleri kurup, inovasyon yolunda kendilerine fayda sağlamalarının yanı sıra madalyonun diğer yüzünde şirketlerin bu girişimlere verebileceği destek yer alıyor. Türkiye’de işletmeden işletmeye (business to business - B2B) veya işletmeden tüketiciye (business to costumer - B2C) ürün ve hizmet sunan tüm startuplar farklı sebeplerle girişimcilikte kurumların desteğine ihtiyaç duyuyor.
3 milyona ulaşan sayısıyla küçük ve orta büyüklükteki işletme (KOBİ) bazlı bir ekonomiye sahip olan ülkemizde B2B alanında hizmet veren daha çok girişime ihtiyaç bulunuyor. Bu alanda iş yapan girişimlerin en çok zorlandıkları konu, güven sağlamak ve ilk müşterilerini edinmek oluyor. Özellikle küçük ve orta büyüklükteki işletmeler, çalışacakları girişimlerin değerlendirmesinde güçlü bir kurum referansını önemli bir kriter olarak konumlandırıyor. Küçük ve orta büyüklükteki işletme bazlı ekonomimizde girişimlerin sayısını ve yetkinliklerini artırmak adına kurumların girişimleri destekleyerek, onlar için referans olmaları ayrı bir önem kazanıyor.
Benzer zorluklar B2C alanında iş yapan girişimlerde de geçerli. Türkiye’de, büyük fonlara ve kaynaklara erişim halen sınırlı. Ülkemizde erken seviye yatırım konularında son derece etkin çalışmalar yapılırken, ileri seviye yatırım aşamasında yatırım alınabilecek girişim sermaye alternatifleri kısıtlı. Bu sebeple, girişimler büyük kitlelere ve son kullanıcıya ürün ya da hizmetlerini tanıtmak için gerekli olan ölçeklenme masraflarını karşılayamıyor. Bu durumda ancak büyük bir şirketin müşterisi olması ve destek vermesiyle çok sayıda müşteriye ulaşmak mümkün oluyor.
Ülkemizdeki girişimcilik ekosisteminin sağlıklı bir şekilde büyüyebilmesi için girişimlerin kurumlar ile iş birliği geliştirmeleri kritik bir etken olarak öne çıkıyor. Kurumların bu girişimlerin geliştirdikleri çözümleri, sundukları ürün ve hizmetleri büyük kitlelere ulaştırmasını sağlamaları ve sektör konusunda rehberlik etmeleri gerekiyor. Girişimcilerin iş ağlarından faydalanmalarını sağlayarak, onları doğru kanallara yönlendirmeleri kritik önem arz ediyor. Kurumların yazılım ve donanım kaynaklarının, fiziksel mekanlarının ve iş ağlarının girişimcilere açık olması gerekiyor. Ülkemizden de “tekboynuz”ların çıkması ve geleceğin ekonomileri arasında Türkiye’nin de yer alması; bu doğrultuda hem girişimcilik ekosisteminin geliştirilmesi hem de ülke ekonomisine katkıda bulunulması ancak girişimleri desteklemekle mümkün olabilir.
Şekil 5: Türkiye Startup Ekosistemi (18)
